“Lekker snuffelen in de Twentse natuur”
Door Han Brinckate..
Het duurt niet lang meer of de eerste boerenzwaluwen komen alweer terug uit Afrika uit hun overwinteringsgebieden. Boerenzwaluwen hebben onze hulp en aandacht nodig. Deze bij wet beschermde vogels zijn kampioen insecteneters en worden dan ook veelal aangetroffen op boerenerven waar ze hun nesten tegen de gevels of in de stallen bouwen. Door toenemende veranderingen in de agrarische sector en verschraling van ons landschap komt de populatie van deze bijzondere en nuttige wereldreiziger onder druk te staan en zien we hem steeds minder.
Hun reis van Afrika naar Nederland en vice versa zijn levensgevaarlijk met grootste struikelblokken als de Sahara en de Middellandse zee. In de Sahara kan het zeer heet worden en kunnen de zwaluwen niet op tijd voldoende water en voedsel vinden. Daarnaast worden de zwaluwen geteisterd door zandstormen. Velen overleven deze woestenij dan ook niet. Boven de Middellandse zee kan het vervolgens soms behoorlijk heftig spoken. De zeer harde tegenwind en woeste golven kunnen het kleine en lichte vogeltjes fataal worden. Door uitputting verdrinken er vervolgens nog eens velen. Vervolgens zijn er nog de diverse roofvogels die tijdens deze trektochten met de boerenzwaluwen meetrekken en regelmatig een verzwakt exemplaar vangen. De massale sterfte van boerenzwaluwen tijdens deze trektochten lijkt desastreus voor de populatie, echter is hier enkel sprake van een natuurlijke selectie. De sterksten overleven uiteindelijk en komen bij ons in Nederland tot broeden.
Struikelblokken
Hebben de boerenzwaluwen na hun barre tocht eindelijk Nederland bereikt, dan staat hun vaak nog meer onheil te wachten. De nachten in april kunnen erg koud zijn met hagelbuien en sneeuwbuien. De kou en de hagel leidt er toe dat er in die periode te weinig insecten zijn met als gevolg zwaluwen uithongeren. De boerenzwaluw is voor zijn nestbouw vervolgens afhankelijk van de modder en poep die het gewoonlijk aantrof bij de drinkbakken in de weilanden. De weidegang van koeien komt echter in steeds mindere mate voor waardoor nestbouw steeds moeilijker wordt. Droge en hete zomers leiden er vervolgens toe dat gebouwde en bezette nesten bezwijken met alle gevolgen van dien.
Weetjes
Voordat ze vanuit Afrika in Nederland aankomen hebben ze ruim 8500 km in ongeveer 32 dagen overbrugt. Natuurlijk zit hier een aantal rustdagen tussen, maar gemiddeld leggen ze dan ruim 400 km per dag af. Bij een gemiddelde leeftijd van vijf jaar zou dit betekenen dat boerenzwaluwen gedurende hun leven meer dan 85000 kilometer vliegen.
Door boerenzwaluwen te ringen blijkt dat velen van hen vaak op het zelfde boerenerf terugkomen om te broeden. Of hierbij hetzelfde mannetje ook elk jaar hetzelfde vrouwtje treft is onduidelijk.
